Jacques, Marian en Jan Willem

Workshop 2

Professor Alma Karic, de dirigente van het jeugdkoor geeft deze morgen ons een workshop aan de muziekschool. Met haar voortvarendheid hadden we al kennisgemaakt op maandagavond. Haar enthousiasme werkt aanstekelijk en werkelijk iedereen hangt aan haar lippen!! Al tijdens het inzingen brengt ze haar kennis over en geeft goede bruikbare tips. De complimenten vliegen over en weer, goede klankkleur, ervaren zangers, dynamisch koor helaas zegt ze over de discipline niets, gek hé?! We leren twee liederen, wederom leren we dat er vooral met hart en ziel gezongen moet worden, bij ons heet zo’n lied dan smartlap, alleen vinden we dit gewoon veeeeeeel leuker. In de pauze neemt Alma ons mee naar de docentenkamer. Daar wacht Bosnische koffie, rozenlimonade en door haar moeder gemaakte baklava. Heerlijk zoet maar dat maakt ons niets uit, we eten en drinken alles op. Tegen twaalf uur komen ook de mannen binnen en horen wat we geleerd hebben. Vanessa komt ook nog even kijken en geeft ons na afloop een rondleiding door het gebouw. De aankleding lijkt van historische waarde, maar toch klopt er iets niet. Systeemplafonds, halve pilaren tegen de wand geplakt……..klassiek gemaakt dus maar toch sfeervol. Veel te snel is de morgen voorbij, we zijn nog lang niet uitgezongen, Alma mag in Nederland komen wonen, dan weten we nog wel een koor waar ze hartelijk welkom is.

Boezoek aan de Tunnel of Hope
Vandaag woensdag gaat het koor een workshop volgen.De mannen hebben dus tijd en gelegenheid om wat anders te gaan doen. Geopperd werd om naar de Tunnel of Hope te gaan. Een tunnel die door de Bosniers onder het vliegveld door werd gegraven om het door Serviërs omsingelde gebied te verbinden met het “vrije” deel van Bosnië. Sarajevo was namelijk geheel ingeklemd door de vijandige legers en alleen het vliegveld was nog de toegangsweg naar het vrije deel, maar het vliegveld was in handen van de UN en die lieten niemand door, omdat ze zogeheten neutraal moesten blijven.
Dus werden er 2 taxi’s genomen en binnen 8 minuten waren we er. Gelijk maar even afgesproken dat de taxi’s ons om 11.00 ook weer komen ophalen en dat was OK.
Zo op het oog een gewoon woonhuis, maar daarin is het museum gehuisvest. We mochten gratis naar binnen omdat het museum zijn 5 jarig jubileum vierde. Mazzel dus. Er was ook een TV-ploeg voor het maken van opnames.
Op de binnenplaats zie je grote kaarten met daarop geschetst de toenmalige situatie waarin het ingesloten stadsdeel zich bevond, met de stellingen van de vijandige legers daarbij. En ook een opstelling van al het wapentuig dat destijds gebruikt werd. Het schijnt dat nog steeds langs de oude frontlijnen nog 3% van de mijnen liggen. Maar ook die zullen nog geruimd worden.
Binnen kregen we een video van 20 minuten te zien, die ons de beelden liet zien van de verschrikkelijke situatie waaronder de mensen moesten trachten te overleven. Onder andere beelden “geschoten” vanuit een door de belegerde stad rijdende auto. Afschuwelijk om te zien hoe mensen voor hun leven moesten rennen om aan sluipschutters te ontkomen en hoe vanaf de bergen de stad van alle kanten werd beschoten met brisantbommen en zware artillerie. De beelden van zo’n brandende stad zijn niet om aan te zien. Mensen verscholen zich in kelders of op de onderste etages van flatgebouwen. Ook de beelden van de nachtelijke beschietingen zijn angstaanjagend om te zien. Ook zie je beelden van een sluipschieter die maar lukraak op mensen schiet. Die man schijnt nog vrij rond te lopen ook, in Moskou!
De tunnel is in 4 maanden gemaakt en was nauwelijks hoog genoeg om door te lopen. 800 meter bukkend met een last op de rug moesten mensen er door heen. Er was rails voor een soort karretje om zwaardere zaken over die rails te vervoeren. Men mocht er overigens alleen door met een speciale toestemming van de hoogste legerleiding, omdat de tunnel voor de vijand geheimgehouden moest blijven. Hetgeen ook aardig goed gelukt is, alhoewel men uiteindelijk wel een vermoeden had.
Zelfs met schapen of geiten liep men er door omdat er in het bezette deel behoefte was aan schapenmelk voor babyvoeding. En ook uiteraard voor het vlees.
We zijn door een stukje tunnel “gelopen” van ongeveer 25 meter, al bukkend, want wij zijn toch nog wat langer dan de gemiddelde Bosniër. Was voor ons dus al een hele opgave. De aanwezige gids gaf ons nog veel meer praktische informatie over hoe het leven daar dus was in die tijd.
Al met al een indrukwekkende belevenis.


De middag was voor ieder een eigen invulling, naar de stad cadeautjes kopen of lekker onderuit in het hotel lezen en uitrusten.

Ontmoeting met de dansgroep
Rond half zeven is iedereen weer in de bus. We gaan opnieuw een groep ontmoeten.
Kemal, de dansleider van de groep jongvolwassenen verteld over zijn groep en organisatie. Hij verteld dat de jongeren, die allemaal voor of in de tijd van de agressie geboren zijn, graag dansen en zich willen verdiepen in de dansen van Sarajevo en omgeving, de achtergrond en de verschillende manier van dansen. De Igra wordt in verschillende stijlen gedanst, de manier van de Moslims, de Serviërs, de katholieken etc. Heel interessant om te zien dat daar verschil in is en dat zij dit behouden willen.
Eigenlijk is deze groep vergelijkbaar met ons dansensemble, zij gaan naar het buitenland om hun danscultuur uit te dragen en willen graag mee doen met festivals in de omliggende landen als de financiën het toelaten. Altijd is dát de reden waarom dit soms niet zou kunnen helaas. Bij thuiskomst ga ik dit van harte aanbevelen. Zij lieten tijdens het dansen ook prachtige zang horen, door zowel meisjes als de mannen. “Dove dansen” hebben we ook gezien, dansen zonder muziek, het stampen van de voeten bepalen het ritme. Een van de meisjes liet een dienblad op de zijkant ronddraaien. Door een bepaalde handbeweging gaf dit net de draai die er nodig was. Het zoevende geluid begeleid zo het lied en bepaald het tempo waarin gezongen wordt.
Na het dansen zijn wij bij hen op het podium gekomen en hebben samen met hen gezongen. Zichtbaar verrast waren ze dat wij hen liederen zomaar konden zingen.
Na afloop, en het was al na negen uur, gingen we naar een naast gelegen Cultureel centrum met horecagelegenheid. Gelegen op de 3e verdieping en blauw van de rook vielen we aan op het eten dat Adem’ s vrouw voor ons geregeld had. Wat over bleef ging naar de jongelui. Zelf werd ik uitgenodigd, maar met klem verzocht om bij de directeur van het gezelschap aan tafel te komen zitten. Trots vertelde hij van het 56 jarig bestaan en de ruim 240 leden. Dat kan ik natuurlijk ook, en vertelde van Phoenix en al haar groepen. Hij maakte duidelijk dat ze toch erg graag een uitwisseling willen. Beloofd heb ik dat ik dit ter sprake zal brengen. We zullen zien, wie weet lukt dit. De avond vulde zich verder met zang, spontaan dansen tussen de tafeltjes door en met nog meer rook. Ook de jongelui die tot het laatst bleven genoten zichtbaar van het zingen en dansen. Na het uitwisselen van de cadeaus gingen we tollend van de indrukken het bed in. Alweer een dag voorbij, het gaat allemaal veel te snel.